Η ΦΑΝΟΥΡΟΠΙΤΑ

Κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς πως και γιατί ξεκίνησε αυτό το έθιμο. Η φανουρόπιτα βέβαια έχει «μπολιαστεί» και με διάφορα στοιχεία της ελληνικής λαογραφίας αφού κάποιοι θέλουν να φτιάχνεται αυστηρά με 7 υλικά και άλλοι με 9. Οι αριθμοί αυτοί έχουν την δική τους σημειολογία η οποία δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με την πίστη όσο με την λαϊκή παράδοση.

Μια από τις πιο γνωστές συνταγές για φανουρόπιτα είναι η εξής:

Υλικά

4 φλιτζάνια τσαγιού αλεύρι που φουσκώνει μόνο του

1 κουταλάκι κανέλλα

1 μπέικιν

1 φλιτζάνι τσαγιού λάδι

1 φλιτζάνι τσαγιού ζάχαρη

1/2 φλιτζάνι τσαγιού νερό

3/4 φλιτζάνι τσαγιού πορτοκαλάδα

ελάχιστη σόδα, ξύσμα λεμονιού-πορτοκαλιού

Εκτέλεση

Κτυπάμε όλα τα υλικά στο μούλτι για λίγα λεπτά και μετά βάζουμε το αλεύρι με τη σόδα και το μπέικιν και ανακατεύουμε καλά.

Ύστερα βάζουμε : 1 φλιτζάνι σταφίδα ξανθή 1 φλιτζάνι χοντρά κομμένα καρύδια και βάζουμε το μίγμα σε βουτυρωμένο ταψί νούμερο 32.

Ψήνουμε στους 180 βαθμούς για 45΄ λεπτά.

Όταν ψηθεί το αφήνουμε να κρυώσει και κατόπιν πασπαλίζουμε από πάνω με ζάχαρη άχνη.

Περί «Φανουρόπιτα» Λόγος

Αντώνιος Κουτεντάκης – λειτουργιολόγος, υπ.Διδάκτωρ Ιστορίας

Αδιαμφισβήτητα ένας εκ των πλέον λαοφιλών Αγίων είναι και ο άγιος Φανούριος, ο οποίος συγκαταλέγεται στους θαυματουργούς και ως εκ τούτου απολαμβάνει ιδιαιτέρας τιμής από τους Χριστιανούς.

Ως γνωστόν για τον βίο του δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα, δεδομένου ότι η τιμή του ξεκίνησε στην Ρόδο κατά τα μέσα του ιδ΄ αιώνος, όταν φανερώθηκε η εικόνα του, γεγονός στο οποίο οφείλει και το όνομά του από τον μητροπολίτη Ρόδου Νείλο β΄. Πολλές σύγχρονες αγιολογικές μελέτες ταυτίζουν τον άγιο Φανούριο με τον άγιο Γεώργιο, πλην είτε πρόκειται περί ιδιαιτέρου προσώπου είτε όχι, η ουσία είναι πως ο ενεργών τα θαυμάσια διά των Αγίων Του είναι ο μόνος Άγιος Θεός.

Όσον αφορά τώρα την τιμή από μέρους των πιστών προς τον Άγιο αυτή εκδηλώνεται κυρίως με την παρασκευή και ευλογία στην εκκλησία πλακούντων, τους οποίους ο κόσμος κοινώς ονομάζει φανουρόπιτες. Πίτες δηλαδή προς τιμήν του αγίου Φανουρίου. Και έως εδώ όλα καλά. Παρατηρούμε δηλαδή μία παραλλαγή της αρτοκλασίας, η οποία αρχικώς ήταν στοιχείο της αγρυπνίας και μόνον, κατόπιν επεκτάθηκε ως είδος προσφοράς προς τους Αγίους από τους πιστούς και όσον αφορά τον περί ου ο λόγος Άγιο οι άρτοι αντικαταστάθηκαν από τις πίτες.

Ως εκ τούτου λοιπόν οι φανουρόπιτες είναι ανεκτές από την Εκκλησία μόνον ως δείγμα ευγνωμοσύνης, τιμής και αγάπης προς τον άγιο Φανούριο και τίποτα περεταίρω! Σαφώς και πρέπει να παρασκευάζονται με προσευχή, όπως κάθε τι που προσφέρεται στην εκκλησία, όμως οι συστάσεις περί συγκεκριμένων αριθμητικά υλικών είναι απαράδεκτες και αγγίζουν τα όρια της μαγείας. Όπως για τους άρτους δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός υλικών, αντιστοίχως δεν νοείται κάτι τέτοιο και για τις φανουρόπιτες. Το μόνο που πρέπει να προσεχθεί είναι να μην περιέχουν αυγά η γάλα, ώστε να μπορούν να καταλυθούν και όταν η μνήμη του Αγίου τύχει ημέρα Τετάρτη η Παρασκευή.

Και μιλάμε για την μνήμη του Αγίου, ήτοι 26 και 27 Αυγούστου, δεδομένου ότι ως δείγμα προσφοράς προς τον άγιο Φανούριο προσφέρονται μόνον στην μνήμη του και σε φερώνυμους ναούς. Η συνήθεια κάθε ευσεβής κυρία να φτιάχνει μια πίτα μέρα παρά μέρα και να την πηγαίνει στην ενορία της δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Θα ήταν χίλιες φορές προτιμότερο τον χρόνο αυτό να τον διαθέσει ώστε να ζυμώσει ένα πρόσφορο και έτσι να συνεισφέρει και στην τέλεση του μυστηρίου των μυστηρίων της Εκκλησίας, ήτοι την θεία Λειτουργία.

Όπως είπαμε και ανωτέρω, η φανουρόπιτα προσφέρεται ως ένδειξη ευγνωμοσύνης και τιμής προς τον Άγιο. Η λαϊκή δοξασία ότι προσφέρεται ως αντίλυτρο για τις αμαρτίες της μητέρας του Αγίου είναι ανιστόρητη, αβάσιμη, απαράδεκτη και βλάσφημη! Εάν ο άγιος Φανούριος ταυτίζεται όντως με τον άγιο Γεώργιο, τότε η μητέρα του δεν είναι άλλη από την αγία Πολυχρονία, εάν πάλι ισχύει το αντίθετο δεν γνωρίζουμε τίποτα γι’ αυτήν. Πως λοιπόν μπορούμε να σπιλώνουμε ένα πρόσωπο περί του οποίου δεν γνωρίζουμε τίποτα;

Είθε λοιπόν ο άγιος Φανούριος να είναι πάντοτε πρέσβης μας προς τον Κύριο και τελικά να μας φανερώσει όχι χαμένα αντικείμενα αλλά την πραγματική και ζώσα πίστη μας προς τον Θεό, μακριά από δεισιδαιμονίες και βλάσφημες δοξασίες. Την πίστη που δεν μετατρέπει τους Αγίους σε μαγικά τζίνι για την πραγματοποίηση κάθε μας ευχής, αλλά σε πρότυπα και οδοδείκτες προς την σωτηρία μας.