Το λυτρωτικό αίσθημα της μοναξιάς

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ

μεγάλα κι υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη

Κωνσταντίνος Καβάφης

Ζούμε στις αντίθετες πλευρές ενός τοίχου, φυλακισμένοι από φόβο μήπως πληγωθούμε, προσκολλημένοι στις προσωπικές επιδιώξεις και τις φιλοδοξίες μας, παγιδευμένοι στις χρόνιες προκαταλήψεις μας και ανίκανοι να γευτούμε τη μεταμορφωτική ενέργεια της αγάπης. Οι τοίχοι όμως που χτίζουμε γύρω μας για να κρατήσουν τη λύπη μακριά, κρατούν απ’ έξω και τη χαρά.

Κάποιες φορές σηκωνόμαστε στις μύτες τον ποδιών και κοιτάμε ο ένας τον άλλον πάνω απ’ την κορυφή του τοίχου κι αυτό το ονομάζουμε σχέση. Και πάνω σε τέτοιες σχέσεις χτίζουμε τις κοινωνίες μας. Γι’ αυτό οι κοινωνίες μας καταρρέουν. Κανείς δεν είναι ευχαριστημένος μ’ αυτή την κατάσταση αλλά επίσης κανείς δε νοιάζεται να γκρεμίσει τους τοίχους της δικής του απομόνωσης. Τον βολεύουν. Τους έχει συνηθίσει και νομίζει πως του παρέχουν ασφάλεια. Κι έτσι αυτό που προσπαθεί είναι να βελτιώσει την ανυπόφορη κατάστασή του, να επιτύχει μια μικρή βελτίωση ίσως και να προσεγγίσει την ομορφιά της ζωής και της αγάπης με ημίμετρα. Αντί να γκρεμίσει τους τοίχους του και να ελευθερωθεί, προσπαθεί να τους διακοσμήσει.

Η ανακαίνιση των τοίχων της φυλακής μας όμως μας προσφέρει όση ακριβώς ευχαρίστηση έχουμε ανάγκη για να μην τους γκρεμίσουμε ποτέ… για να μη δημιουργήσουμε ποτέ ουσιαστικές σχέσεις… για να παραμείνουμε στην απομόνωση… για να μη λευτερωθούμε ποτέ από τη μοναξιά μας.

Κάθε εγωκεντρική δραστηριότητα είναι μια πορεία απομόνωσης και ψηλώνει τους τοίχους γύρω σου. Όσο προσπαθείς να επιβληθείς στον σύντροφό σου, όσο φθονείς τον ανταγωνιστή σου, όσο θέλεις να εκμεταλλευτείς τον συνάνθρωπό σου, όσο θρέφεις την ματαιοδοξία σου, ψηλώνεις αυτούς τους τοίχους. Κι έρχεται ίσως  μια στιγμή στη ζωή σου που θα νιώσεις αυτή την ασυνήθιστη απομόνωση που έχεις δημιουργήσει για τον εαυτό σου. Μπορεί να συμβεί μέσα στη νύχτα όταν ξυπνήσεις από έναν εφιάλτη, μούσκεμα στον ιδρώτα. Ή μπορεί να συμβεί σε μια γιορτή την ώρα που διασκεδάζεις παρέα με τους φίλους σου. Αντιλαμβάνεσαι ξαφνικά την απίστευτη ψυχική απόσταση ανάμεσα σε σένα και τους ανθρώπους που σε περιβάλλουν. Βιώνεις την έλλειψη αληθινής επικοινωνίας αλλά και τούτη την έντονη μοναξιά που εσύ ο ίδιος έχεις προξενήσει, μέσα από την συνεχή εγωκεντρική αυτοπεριστροφή σου∙ μέσα από τη φυλακή στην οποία έχτισες τον εαυτό σου.

Είναι τέτοια η αγωνία που συνοδεύει αυτή την αντίληψη της μοναξιάς που προσπαθείς  να κάνεις οτιδήποτε για να γλιτώσεις. Μπορεί να πας σε ένα ποδοσφαιρικό αγώνα για να βρεθείς ανάμεσα σε πολύ κόσμο, ή σε μια εκκλησία να προσευχηθείς για τη λύτρωση, ή σε ένα πολύβουο μαγαζί. Είτε πας στην εκκλησία όμως είτε στο γήπεδο δεν υπάρχει διαφορά όταν το κίνητρο είναι η έντονη ανάγκη να ξεφύγεις από το αίσθημα της μοναξιάς. Τίποτα δε μπορεί να σε βοηθήσει να το αντιμετωπίσεις. Από τη στιγμή που θα το αντιληφθείς οφείλεις να το βιώσεις μέχρι το τέρμα. Το μόνο που μπορείς λοιπόν να κάνεις είναι να δεις καθαρά αυτή την εγωκεντρική δραστηριότητα στην καθημερινή ζωή σου και τις συνέπειές της. Να την παρατηρήσεις χωρίς να την κρίνεις και να έχεις επίγνωση της μοναξιάς που δημιούργησες γύρω σου χωρίς να έχεις την απαίτηση πως πρέπει να τελειώσει τώρα. Γιατί τότε δημιουργείς περισσότερη σύγκρουση μέσα σου με ολέθριες συνέπειες.  Η ουσιαστική αλλαγή της συμπεριφοράς μας  και η αποδοχή του πόνου που βιώνουμε θα έχει ως αποτέλεσμα την σταδιακή υπέρβασή του αισθήματος της μοναξιάς. Ίσως είναι τελικά αυτή η συνειδητή παρατήρηση της μοναξιάς μας και του πόνου που νιώθουμε, που μπορεί να μας οδηγήσει στο γκρέμισμα των τειχών που σηκώσαμε ασυνείδητα και στη οριστική λύτρωση μας.

Συμπέρασμα η λαϊκή παροιμία:  Βαριά η καλογερική, μα κι ο γάμος είναι ασήκωτος.