Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 2017

Αρχίζουν τα σχολεία; Ας αγιάσουμε το δάπεδο!

Απόψεις ΠΑΤΕΡΑΣ Βασίλειος Θερμός
Στις 11 Σεπτεμβρίου, όπως κάθε χρόνο, θα γίνουν οι αγιασμοί στα σχολεία της χώρας. Στο τέλος της ακολουθίας ο ιερέας θα ραντίσει με αγιασμό τον χώρο γύρω του. Έτσι θα πέσουν σταγόνες στο δάπεδο, παρεμπιπτόντως δε και σε κάποιους κοντινούς εκπαιδευτικούς και μαθητές. Κατόπιν, την ίδια ή την επόμενη μέρα, θα αρχίσουν τα μαθήματα…
Πάντοτε αναρωτιόμουν για ποιόν λόγο τελείται η ακολουθία του Μικρού Αγιασμού, αν δεν πρόκειται να ραντισθούν οι μαθητές και οι διδάσκοντες. Αν αυτό είναι περιττό, θα μπορούσε κάλλιστα η Εκκλησία μας να έχει επινοήσει μια άλλη μικρή ακολουθία, αποτελούμενη από αναγνώσματα, αιτήσεις, και ευχή.
Όμως επέλεξε μια ιεροπραξία στην οποία αγιάζεται η ύλη, με σκοπό να μεταδώσει σε όλους εμάς την ευλογία που έλαβε. Προφανώς έχει τη σημασία του που δεν περιοριζόμαστε μόνο στις εσωτερικές ενδοψυχικές διαδικασίες (ευλαβείς σκέψεις και συναισθήματα) μιας πιο ‘θεωρητικής’ ακολουθίας, αλλά προχωρούμε σε χρήση υλικού της φύσης (νερό). Ίσως να είναι παρόμοιοι οι λόγοι που δεν αποχωρούμε από τη Λειτουργία μετά το Ευαγγέλιο αλλά παραμένουμε στο πιο ‘αισθητό’ μέρος, εκείνο των Δώρων.
Την ίδια ακριβώς απορία αισθάνομαι κάθε φορά που παρευρίσκομαι σε ιερατικό συνέδριο ή σύναξη, η οποία αρχίζει με την ακολουθία του Μικρού Αγιασμού. Εκεί ο μητροπολίτης ραντίζει γύρω του κατά τον ίδιο τρόπο, όπως επίσης και τους κληρικούς που βρίσκονται δίπλα του και τον βοηθούν στην ιεροπραξία. Σε καμία όμως (τονίζω το καμία) από τις περιπτώσεις που παρευρέθηκα ως ομιλητής (πολλές ανά την Ελλάδα) δεν επιχειρήθηκε να προσφερθή για προσκύνηση ο σταυρός και να ραντισθούν οι λίγο πιο πέρα ιστάμενοι ομιλητές· ούτε λόγος να γίνεται για τους κληρικούς που αποτελούν μέλη του συνεδρίου.
 Την ίδια έλλειψη ενδιαφέροντος διαπίστωσα και από αυτούς βέβαια. Μετά τη λήξη του Αγιασμού συνήθως το τραπεζάκι παραμερίζεται και παραμένουν όλα σε μιαν άκρη για κάποιες ώρες. Δεν είδα ποτέ κανέναν κληρικό ή ομιλητή να πάει μόνος του και να ραντισθή. Ωσάν όλα να έγιναν για να ακουσθούν κάποια λόγια, άσαρκα και αφηρημένα.
Αποτελεί κοινή και αδιαμφισβήτητη πεποίθηση πως οι παρευρισκόμενοι έχουμε ανάγκη τον φωτισμό του Θεού. Είναι αυτονόητο ότι δεν έχουν την ίδια ανάγκη τα έπιπλα και το δάπεδο να αγιασθούν (έχουν και αυτά ανάγκη αλλά όχι τόση όση εμείς, τουλάχιστον αν μιλάμε για σχολεία). Ο Μικρός Αγιασμός τελείται για να λάβουν όσοι συμμετέχουν στην σχολική κοινότητα και αισθητά τη χάρη την οποία με λόγια επικαλεσθήκαμε, όπως και όσοι θα συμμετάσχουμε σε μια εκδήλωση, ομιλητές και ακροατήριο. Έχω τη γνώμη ότι αυτό δημιουργεί την υποχρέωση και σωματικής συμμετοχής, όπως ακριβώς ραντιζόμαστε και με τον Μεγάλο Αγιασμό κατά τα Θεοφάνεια και δεν αρκούμαστε στα ψαλλόμενα και αναγινωσκόμενα, όπως επίσης είναι ανάγκη να ακουμπήσει το χέρι του επισκόπου στον χειροτονούμενο κατά την απαγγελία των ευχών, όπως εγγίζουμε το κεφάλι του εξομολογούμενου στην συγχωρητική ευχή κτλ.
Το φαινόμενο αυτό νομίζω ότι μάς καλεί να αναλογισθούμε ποιαν εικόνα έχουμε για τις ιεροπραξίες, ποια θεολογία πιστεύουμε γι’ αυτές, ποια είναι η αντίληψη για την σκοπιμότητά τους. Να αναρωτηθούμε αν τις μεταχειριζόμαστε απλώς σαν μια ωραία ευλαβή συνήθεια, αν τις θεωρούμε απλώς ένα σύνολο από λόγια που οφείλουν να προφερθούν· ή, αντίθετα, αν συμμετέχουμε ψυχοσωματικά σε αυτές. Πέρα μάλιστα από το καθαρά πνευματικό μέρος, ειδικά ως προς την ψυχολογία των παιδιών και των εφήβων, τα δευτερόλεπτα που θα φιλήσουν το σταυρό και θα ραντίσει ο αγιασμός το μέτωπό τους εντυπώνονται βαθύτερα στην ψυχή τους από τα ακατανόητα λόγια τα οποία μονότονα θα ακούν επί δεκάλεπτο.
(Αλλά να λέγονταν και τα λόγια με τρόπο καρποφόρο… Ας διερωτηθούμε αυτές τις μέρες πόσοι μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου θα αντιληφθούν τι διαβάσαμε. Αλήθεια, πότε θα τολμήσουμε τουλάχιστον αυτές τις σχολικές ακολουθίες να τις τελέσουμε στη νέα ελληνική; Πόση εθελοτυφλία, λοιπόν;).
Δεν θέλω να αδικήσω κανένα συλλειτουργό για τον οποίο ενδεχομένως δεν ισχύουν όσα έγραψα διότι εφαρμόζει την ορθή πρακτική. Μιλώ για τα συνήθως συμβαίνοντα και σε αυτή την περίπτωση ομολογώ ότι αισθάνομαι απρόθυμος να αποδεχθώ τις δικαιολογίες που θα ακουστούν, ότι δηλαδή σε αρκετά σχολεία μόλις και μετά βίας είναι ανεκτός ο αγιασμός από τους διδάσκοντες. Αυτό το γνωρίζω, όμως αφού ο ιερέας έχει ήδη πάει εκεί στο χέρι του είναι να κάνει εκείνα που πιστεύει ορθά: να καλέσει όλους τους παρευρισκόμενους διδάσκοντες να αγιασθούν (λίγοι θα αρνηθούν αλλά θα είναι δική τους ευθύνη, και δεν πρέπει φυσικά να προβή σε κανένα δημόσιο σχόλιο), καθώς και στις σύντομες ευχές που θα απευθύνει στο τέλος από μικροφώνου στους μαθητές να καλέσει όποιους θέλουν να έλθουν για να τους ραντίσει. (Το ιδεώδες θα ήταν να προσέλθουν όλοι συντεταγμένοι, ή να περάσει από όλους στο σημείο όπου στέκονται, αλλά ίσως είναι πρακτικά ανέφικτο όλοι να ασπασθούν τον σταυρό).
Και ιδιαίτερα χρειάζεται να προσέξουμε αυτό το ζήτημα (που δεν το θεωρώ καθόλου λεπτομέρεια) στις ενδοεκκλησιαστικές εκδηλώσεις, όπου οι πρεσβύτεροι και διάκονοι διδάσκονται έμπρακτα από τον επίσκοπό τους. Αυτό που βλέπουν αυτό θα μιμηθούν.

Πόση πιά απώλεια χρόνου θα έχουμε εφαρμόζοντας αυτά; Ή μήπως δεν είναι απώλεια;




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου