Διάλογος ή τιμωρία στα παιδιά;

Με περιέργεια κάποιοι με ρωτάνε πως τα μικρά παιδάκια αλλά και έφηβοι και νέοι παίρνουν τόσο εύκολα «αέρα» μαζί μου. Γιατί τα μωρά δεν κλαίνε όταν με βλέπουν με τα μαύρα ρούχα και τα μεγάλα γένια. Αισθάνονται τα παιδιά ότι τ’ αγαπώ και δεν πρόκειται να τα μαλώσω ότι κι αν κάνουν. Μ’ ακούνε να λέω στους γονείς «Μη το μαλώνεις» «Μη του φωνάζεις». Και κατά κάποιο τρόπο μ’ αρέσει να είμαι ο δικηγόρος των παιδιών. Όταν διάβασα το παρακάτω κείμενο αποφάσισα αβίαστα να το μοιραστώ μαζί σας, κυρίως διότι υπήρξα άτακτο παιδί και έχω χορτάσει σφαλιάρα χάριν παιδαγωγίας.

Γονείς το σχολείο ανοίγει αύριο, να θυμάστε πως η συζήτηση όσο κουραστική και επαναλαμβανόμενη κι αν είναι, μόνη αυτή φέρνει αποτελέσματα.   

Τι μπορεί να έχει κάνει ένα παιδί για να "αξίζει" την τιμωρία των γονιών του;

Περνάς από διαδρόμους πολυκατοικιών και πίσω από κλειστές πόρτες και τοίχους ακούς κλάματα παιδιών, φωνές μεγάλων, απειλές, ακόμα και ύβρεις ή ήχους από αντικείμενα που εκσφενδονίζονται στον αέρα και καταλήγουν στο πάτωμα, σπάνια, δε, ήχους από χειρονομίες που στοχεύουν το πρόσωπο ή το κορμάκι του μικρού παιδιού… Κι αναρωτιέσαι. Τι να έχει κάνει, άραγε, το μικρό ή το μεγαλύτερο παιδί για να «αξίζει» τέτοια αντιμετώπιση; Να έχει ρίξει κατά λάθος ένα βάζο στο πάτωμα; Να μην τρώει το φαγητό του; Να μη θέλει να κοιμηθεί; Να διεκδικεί με κάθε τρόπο το παιχνίδι του αδερφού του; Να μη διάβασε τα μαθήματά του; Να πήρε ένα κακό βαθμό στο σχολείο; Ποια πράξη θεωρείται μεμπτή από τον τιμωρό-γονέα που κατά την κρίση του πρέπει να τιμωρήσει το παιδί του με τον χειρότερο τρόπο, αυτόν στις βίας, λεκτικής ή σωματικής;

Πόσες φορές δεν έχουμε κάνει εμείς μια απροσεξία, μια λάθος κίνηση που είχε ως αποτέλεσμα να καταστρέψουμε ή να σπάσουμε κάτι; Δεν υπάρχουν στιγμές που για διάφορους λόγους δεν έχουμε όρεξη να φάμε ή να κοιμηθούμε; Ναι, μπορεί να φερθήκαμε κακότροπα σε κάποιον, ή να τον αδικήσαμε, ακόμα και να μαλώσαμε μαζί του λόγω στις στιγμιαίας έντασης. Υπήρξαμε πάντα τυπικοί στις υποχρεώσεις στις; Ήμασταν άψογοι ως μαθητές; Δεν υπήρχαν μέρες που δε θέλαμε να σηκωθούμε από το κρεβάτι για να πάμε σχολείο; Που βαριόμασταν αφόρητα να παρακολουθήσουμε το ανιαρό μάθημα του σχολείου;

Τόσο μεγάλα παραπτώματα θεωρούνται από κάποιους γονείς όλα αυτά που δοκιμάζουν τα νεύρα που τους προκαλούνται πάνω στις μικρές ψυχούλες. Ξεσπούν το θυμό και την οργή τους στα παιδιά που κοιτούν απορημένα με τα δακρυσμένα ματάκια τους κι αναρωτιούνται πόσο κακό ήταν αυτό που έκαναν ή παρέλειψαν να κάνουν…

Κι έτσι, οι μικροί μπόμπιρες φροντίζουν να είναι τυπικοί, προσεκτικοί, ρομποτάκια και στρατιωτάκια που υπακούν σε ένα πρόγραμμα και ακολουθούν κανονισμούς που επιβάλλονται κυριολεκτικά «δια ροπάλου». Κι όταν θέλουν να ξεφύγουν από όλα αυτά, το κάνουν κρυφά, σα να είναι φυγόδικοι, εγκληματίες… Γιατί το παιδί αν θέλει να κάνει κάτι θεωρητικά «κακό» θα το κάνει, με κάθε τρόπο και κάθε μέσο. Γιατί είναι παιδί και θα κάνει λάθη, θα εξερευνήσει, θα ξεφύγει, θα παρεκτραπεί. Γιατί είναι παιδί… Κι αν δεν τα κάνει όλα αυτά ως παιδί, θα τα κάνει ως ενήλικας, αλλά τότε θα είναι αργά…

Θα είναι αργά γιατί ως παιδί θα έχει μάθει από τα λάθη του, θα έχει περιοριστεί η περιέργειά του και θα έχει λάβει τις απαντήσεις που ψάχνει για όσα αναζητεί. Αλλά όλα αυτά θα συμβούν με έναν απαράβατο όρο: ότι κατάλαβε τι έκανε λάθος, κατάλαβε το  κόστος των ενεργειών του και μετάνιωσε για κάτι που διέπραξε. Αυτά, όμως, δε θα τα καταλάβει ούτε με τις φωνές, ούτε με τη βία, αλλά με το διάλογο, τη δυνατότητα της ελεύθερης βούλησης, την αυτοκριτική και τη λογική εξήγηση που μόνος μπορεί να δώσει με την καθοδήγηση από τους γονείς του.

Γι’ αυτό μαμά, μπαμπά, πριν ξαναφωνάξεις ή χτυπήσεις το παιδί σου, σκέψου το αποτέλεσμα της πράξης σου που είναι χειρότερο από κάθε πράξη του μικρού παιδιού και εσύ γίνεσαι το χειρότερο πρότυπο προς αποφυγή. Κι αν με την ενέργειά σου σκοπεύεις να κάνεις το παιδί σου καλύτερο άνθρωπο, ξανασκέψου: Τι πραγματικά του διδάσκεις με αυτό που εσύ κάνεις;