Ο πενηντάρης που ανήκει τελικά;

Αν ρωτήσετε κάποιον πότε ξεκινάει η «μέση ηλικία», η απάντηση που θα πάρετε εξαρτάται από την ηλικία του ερωτώμενου . Για παράδειγμα, οι φοιτητές την τοποθετούν γύρω στα 35. Όσοι όμως βρίσκονται στην ηλικία των 35, έχουν άλλη άποψη. Γι’ αυτούς, η μέση ηλικία ξεκινάει μισή δεκαετία αργότερα, με τα 40 ν’ αντιπροσωπεύουν το εναρκτήριο έτος.

Όμως, το ακριβές χρονολογικό σημείο το οποίο θα εγγραφεί επίσημα ως “μέση ηλικία” δεν έχει μεγάλη σημασία. Αυτό που είναι πολύ πιο ενδιαφέρον είναι οι ψυχολογικές αλλαγές που επέρχονται με την έλευση της.

Η μέση ηλικία, η οποία ξεκινά από την ηλικία των 45 ετών περίπου και εκτείνεται έως και την ηλικία των 65, είναι μια σημαντική ηλικιακή φάση για τον άνδρα. Είναι αλήθεια ότι κάθε άνθρωπος βιώνει διαφορετικά τη μέση ηλικία σύμφωνα με την προσωπικότητά του, το περιβάλλον του, αλλά και την πολιτισμική του ταυτότητα.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι ένα πραγματικό ψυχιατρικό φαινόμενο.

Μας ενδιαφέρει η ανεργία των νέων και η σύνταξη των γερόντων. Περήφανα νιάτα, τιμημένα γηρατειά και γυναίκες. Και εσύ, είσαι στα 50 και κάτι, έχεις πληρώσει τριάντα χρόνια φόρους και διαπιστώνεις ότι ανήκεις πρώτα στην οικογένεια και μετά στο κράτος

Αλλιώς την έχεις τη ζωή και άλλα έρχεται και σου λέει. Ο χρόνος δεν σου παίρνει μόνο τις μέρες, σου αφαιρεί και την αίσθηση της ανεξαρτησίας. Όταν ζεις με άλλους, ανήκεις και σε αυτούς. Σε μοιράζεται η οικογένεια με το κράτος. Και αυτό το αισθάνεσαι σαν καρφί στα πλευρά, όταν διαπιστώνεις ότι η ζωή σου έχει μεγαλύτερη σημασία για εκείνους, παρά για σένα. Έτσι δεν είναι οι οικογένειες;

Οι περισσότεροι γνωστοί και φίλοι μου που βρίσκονται στη μέση ηλικία είναι όρθιοι αυτή τη στιγμή. Και αισθάνονται τόσο κοντά της που ο τρόμος τους τρυπάει το μυαλό και φεύγει ο ύπνος κάθε βράδυ. Ακόμα και αν δεν είσαι άρρωστος, φοβάσαι μη σου συμβεί. Βλέπεις τα παιδιά και μετράς το μπόι τους σε χρήμα, λες ότι θέλεις να τους εξασφαλίσεις όσα περισσότερα μπορείς. Μέμφεσαι τον εαυτό σου για «πολυτέλειες» που έζησε. Τον συγχωρείς και αμέσως μετά του ζητάς τα ρέστα. Αλλά δεν του έμειναν πολλά. Οι ζωές των άλλων σε σφίγγουν σαν θηλιά. Δεν σου δημιουργούν μόνο υποχρεώσεις. Σε γεμίζουν και τύψεις. Και, για φαντάσου, από όλους εκεί μέσα, εσύ έχεις τα λιγότερα χρόνια μπροστά σου. Τέτοιες ιστορίες μεταφέρουν πλέον τα τηλεφωνήματα μεταξύ φίλων της μέσης ηλικίας. Το κλείνεις και βλέποντας το ταβάνι ευχαριστείς τον Θεό, επειδή δεν είσαι σε αυτή τη θέση. Απλώς το ίδιο κάνει και ο συνομιλητής σου.

Υπάρχουν χιλιάδες συνάνθρωποι που δεν κατάφεραν να προσεγγίσουν αυτή την ηλικία, και επομένως η δυνατότητα συνέχισης της ύπαρξής σου πρέπει να θεωρείται δώρο

Το χειρότερο με τους μεσήλικες, αυτούς τους καιρούς, είναι ότι θα ήθελαν να είναι είτε δέκα χρόνια μεγαλύτεροι, για να τελειώνουν, είτε δέκα-δεκαπέντε χρόνια νεότεροι, για να το πάρουν από την αρχή. Αν βρίσκεσαι γύρω από τα πενήντα και δεν έχεις λύσει το πρόβλημα, τότε λυπάμαι φίλε, μπορεί να είσαι καλός, αλλά στις μέρες μας μετράει ποιος είναι φθηνότερος.

Καθώς η ηλικία προχωρά, μειώνονται οι επιλογές, τα γνωστικά σχήματα γίνονται πιο άκαμπτα. Οι κοινωνίες δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται και τόσο για τους μεσήλικες που, παραδοσιακά, θεωρούνται η ισχυρότερη ηλικιακή ομάδα λόγω εισοδηματικής ωρίμανσης. Δεν είναι πια έτσι, τουλάχιστον εδώ. Όμως συγκινούμαστε μόνο για την ανεργία των νέων και τη σύνταξη των γερόντων. Κανένας δεν λέει κάτι για αυτούς που βρίσκονται στη μέση.

Αν και τα σημάδια της γήρανσης φαίνονται εύκολα (ρυτίδες, απώλεια μνήμης, κούραση), το αντίδωρο της ενηλικίωσης δεν εκτιμάται με την ίδια άνεση, είναι η  αυξημένη κρίση, για εκατοντάδες ενδεχόμενα.

Δεν θυμάμαι πολιτικό αρχηγό να ανοίγει έστω μία παρένθεση στο λόγο του. Μόνο περήφανα νιάτα, τιμημένα γηρατειά και γυναίκες. Αυτά είναι τα ηλικιακά γκρουπ πάνω στα οποία χαράσσεται η πολιτική και η επικοινωνία της. Τα παιδιά σου, η γυναίκα σου και η μάνα σου.

Και εσύ, που είσαι, ας πούμε στα 55, έχεις πληρώσει τριάντα χρόνια φόρους, ψάχνεσαι να δεις τι θα κάνεις ως ελεύθερος επαγγελματίας, γυρίζεις το κλειδί, μπαίνεις στο σπίτι και ελπίζεις να παίζει δυνατά η τηλεόραση. Τι να συζητήσεις πια; Από πού να το πάρεις και πού να το αφήσεις; Σιωπή. Μπορείς να μην ακούς ούτε τον εαυτό σου, φίλε; Ακόμα καλύτερα. Αν βάλεις τις φωνές θα είσαι κακός. Αν βάλεις τα κλάματα, θα φανείς αδύναμος.

Η εσωστρέφεια αυξάνεται καθώς κάποιος οδεύει προς την τρίτη ηλικία. Σύμφωνα με τη θεωρία της απόσυρσης, καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν αποστερούνται μεγάλου μέρους των κοινωνικών τους ρόλων, αλλά και η ίδια η κοινωνία τούς βάζει στην άκρη. Κοινωνικά αίτια αναγκάζουν τους ηλικιωμένους να αποδεχτούν ρόλους εξάρτησης (από την οικογένεια, την κρατική μέριμνα, το σύστημα πρόνοιας και περίθαλψης), που πολλές φορές είναι αιτίες που έρχεται η κατάθλιψη.