«Αν είχε η ζούρλια κέρατα....»

«Ἄν εἶχε ἡ ζούρλια (=τρέλα) κέρατα, θά φαίνονταν εἰς ὅλους». Ἔτσι λέει μιά σοφή μας παροιμία. Ἐννοώντας πώς δέν ὑπάρχει ἄνθρωπος, πού νά μήν ἔχει μέσα του μιά δόση τρέλας...!

Σωστό; Ναί, ἀλλά μόνο γιά ἄνθρωπο ἐγωκεντρικό. «Μωρούς» ἀποκάλεσε ὁ Χριστός τούς φαρισαίους (Μτ. 23: 17).

«Ἀφρονα» ἀποκάλεσε τόν πλούσιο τῆς παραβολῆς ( Λκ. 12: 20). Καί τοῦτο, γιατί στόν ἐγωκεντρισμό δέν ὑπάρχει λογική.

Ὁ Μισέλ Φουκώ στό βιβλίο του «Ἡ ἱστορία τῆς τρέλας», ἔκδ. Ἡριδανός), θεωρεῖ τήν «ἐγωπάθεια» σύμπτωμα τῆς τρέλας.

Γράφει: Ἡ ἐγωπάθεια εἶναι τό πρῶτο σημάδι τῆς τρέλας, κι' ἀκριβῶς ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐγωπαθής, θεωρεῖ τό λάθος του σάν ἀλήθεια» (σελ. 29).

Πρᾶγμα πού σημαίνει, πώς ὁ ἐγωκεντρικός εἶναι ἀδύνατο νά παραδεχθεῖ τό λάθος του· (πῶς νά τό παραδεχθεῖ, ὅταν τό θεωρεῖ σωστό;).

Ἔτσι, σέ ἕναν «τσακωμό», θά ρίξει ὅλο τό φταίξιμο στόν ἀντίδικό του, καί ἄς λέει ἡ παροιμία «μονός καυγᾶς δέν γίνεται».

Ἄντε τώρα νά συνυπάρξεις μέ ἕναν τέτοιο ἄνθρωπο. Μᾶς θυμίζει τόν ἐλέφαντα πού περνοῦσε μιά γέφυρα. «Νά ἀνέβω πάνω σου», τοῦ εἶπε «καθ' ὁδόν» ἕνα μυρμηγκάκι. «Ἔλα», τοῦ ἀπάντησε.

Καθώς ὁ ἐλέφαντας «διέσχιζε» τή γέφυρα, ἡ γέφυρα κόπηκε στή μέση, καί ἔπεσε (ὁ ἐλέφαντας) στά νερά τοῦ ποταμοῦ. «Ἄντε νά χαθεῖς. Μέ πῆρες στό λαιμό σου», εἶπε στό μυρμηγκάκι, πέφτοντας στόν ποταμό.

Θεωρώντας «ὁ ἐγωπαθής τό λάθος του ὡς σωστό», θεωρεῖ τόν ἑαυτό του τέλειο, καί ἄρα θεωρεῖ τό ἔργο του ἐκ τῶν προτέρων ἄξιον θαυμασμοῦ, ἐνῶ στήν πραγματικότητα μπορεῖ νά εἶναι γιά τόν κάδο! (Ἐν ἀντιθέσει μέ τόν ταπεινόφρονα πού, ὅπως λέει ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Σιναϊτης, «ὅ,τι καλό κάνει τό θεωρεῖ μηδέν ἤ μᾶλλον βδέλυγμα»). (Λόγος 25:5).

Ὁ Μισέλ Φουκώ γράφει γιά τό πῶς ὁ ἐγωπαθής βλέπει τά ἔργα του: «Τοῦτος ἐδῶ, πιό κακομούτσικος καί ἀπό μαϊμοῦ, θαρρεῖ, ὡς εἶναι ὡραῖος σάν Νηρέας· κεῖνος ἐκεῖ χάμου, χάραξε μέ τό διαβήτη τρεῖς γραμμές, καί θεωρεῖ τήν ἀφεντιά του Εὐκλείδη· ὁ ἄλλος πάλι τό τραγούδι του τό 'χει γιά ἰσάξιο τοῦ Ἑρμογένη, μόλο πού στέκει σάν τό γαϊδούρι μπρός στή λύρα» (σελ. 29-30).

Ὅμως, ἐμεῖς τόν ἐγωκεντρισμό τόν βλέπουμε σέ ὅλους τούς ἄλλους, ἐκτός ἀπό τόν ἑαυτόν μας.

Ὅμως, αὐτό ἀκριβῶς σημαίνει ἐγωκεντρισμός. Δέν μᾶς ἀφήνει νά ἰδοῦμε τά πάθη μας καί τίς ἀδυναμίες μας, κάνοντάς μας νά ζοῦμε σ' ἕναν παραμυθένιο κόσμο.

Προσέξτε: Ὁ (ἀρρωστημένος) ἐγωκεντρισμός μας, ἀκόμα καί τό ξέρασμά μας, ἐπειδή ἀκριβῶς εἶναι δικό μας, τό βλέπει μέ ἄλλο μάτι, ἐνῶ τό ξένο δέν ἀντέχει οὔτε νά τό ἀντικρύσει.

Λές καί τό δικό μας ξέρασμα εἶναι «ἐξαιρετικῆς ποιότητος!».

Ἄς σκεφθοῦμε τώρα πῶς (μέ τί θαυμασμό) βλέπει τό δικό μας σκεπτικό, ὅσο ἀνόητο καί ἄν εἶναι αὐτό, καί πῶς (μέ τί καταφρόνηση) βλέπει τό σκεπτικό τοῦ συνανθρώπου μας, ὅσο σοφό καί ἄν εἶναι αὐτό!

Κι ἄν μάλιστα ὡς ἐγωκεντρικοί κατέχουμε καί κάποιο ἀξίωμα; (Προϊστάμενοι κ.λ.π.).

Τότε ὄντως «πῆραν τά μυαλά μας ἀέρα», (=τό κεφάλι εἶναι γεμάτο ἀέρα).

Φίλοι μας; Οἱ κόλακες! Τά ὄργανα τῶν δαιμόνων...! (Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Λόγος 21:9). Ἐχθροί μας; Ὅσοι μᾶς λένε τήν ἀλήθεια, ἐξ οὗ καί ἡ παροιμία «πές τήν ἀλήθεια, πάρε τ' ἄλογο, καί φύγε» (=ἐξαφανίσου).

Ὁ Λ. Τολστόυ δέν διστάζει νά ἐξισώσει τόν ἐγωκεντρισμό μέ τήν τρέλα. Μέ τό σκεπτικό: Ὅπως δέν μπορεῖς νά ἀλλάξεις τά μυαλά ἑνός τρελοῦ, ἔτσι δέν μπορεῖς νά ἀλλάξεις καί τά μυαλά ἑνός ἐγωκεντρικοῦ.

Καί οἱ δυό θά σοῦ εἰποῦν «λές ἀνοησίες», γιατί καί οἱ δυό θεωροῦν τόν ἑαυτό τους τέλειο, καί τρελούς τούς ἄλλους. «Ἔμπλεξα μέ τούς τρελούς», ἔλεγε ἕνας τρελός, πού εἶχε κλεισθεῖ σέ ψυχιατρεῖο, καί μάλιστα σέ εἰδική θέση, λόγῳ τῆς μεγάλης του τρέλας!

Τό «ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τά ἐμά πταίσματα», πού ἀκοῦμε πάλιν καί πολλάκις τή Μ. Τεσσαρακοστή, εἶναι ἕνα θανάσιμο χτύπημα κατά τοῦ ἐγωκεντρισμοῦ. «Μαστίγιο τῆς οἰήσεως» θεωρεῖ ὁ Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος τήν ἐνθύμιση τῶν ἁμαρτιῶν μας. (Λόγος 25: 34).

Γιά σκέψου, ἄν ἔβλεπες μπροστά σου, σάν σέ video τίς κακές πράξεις πού ἔκανες μέχρι τώρα, πῶς θά ἔνιωθες; Θά καλοῦσες τούς δικούς σου γιά νά ἰδοῦν αὐτό τό «ἀξιοθαύμαστο» video;

Θά τό ἔβγαζες σέ CD καί θά τό μοίραζες στόν κόσμο; Θά ζητοῦσες νά τό δείξει καί ἡ τηλεόραση; Ἤ θά προτιμοῦσες νά ἀνοίξει ἡ γῆ καί νά σέ καταπιεῖ;

Βλέπεις καί μόνο πού τό σκέπτεσαι, πόσο ταπεινώνεσαι!

Μπορεῖ νά μήν ἔχεις στά χέρια σου ἕνα τέτοιο video, ὅμως αὐτό δέν σημαίνει πώς ὅσα ἔχεις κάνει μέχρι τώρα, δέν ἔχουν «βιντεοσκοπηθεῖ» μέ «κρυφές κάμερες», πού ἔχει βάλει πάνω σου ὁ Θεός!

Μέ τόν θανατό σου θά ἰδεῖς μπροστά σου αὐτό τό video! Kαί τότε;! «Βλέπετε οὖν πῶς ἀκριβῶς περιπατεῖτε, μή ὡς ἄσοφοι, ἀλλ' ὡς σοφοί, ἐξαγοραζόμενοι τόν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰσι» (Ἐφες. 5:15)

Του Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη