Πως καλλιεργείται η αξία της υπομονής στα παιδιά;

Η υπομονή είναι αρετή, ακούνε συχνά τους μεγάλους να λένε αλλά δυσκολεύονται να το κάνουν πράξη. Ας το παραδεχτούμε όμως, σε κανέναν μας δεν αρέσει να περιμένει – πόσο μάλλον τα μικρά παιδιά που είναι από τη φύση τους ανυπόμονα, δεν έχουν μάθει ακόμα γιατί η υπομονή είναι σημαντική και ούτε έχουν αναπτύξει τις δεξιότητες εκείνες που χρειάζονται για να το πράξουν με επιτυχία.

Τα μικρά παιδιά ζουν τη στιγμή και θέλουν τα πράγματα “τώρα”, και επειδή δεν έχουν κατακτήσει πλήρως τη γλώσσα ή δεν έχουν την εμπειρία να καταλάβουν γιατί ή πότε τα πράγματα που θέλουν θα καταστούν διαθέσιμα ή πραγματοποιήσιμα, η υπομονή αποτελεί πραγματική πρόκληση. Παρόλα αυτά, η διδασκαλία της είναι σημαντική γιατί θα χρειαστεί τόσο στο σχολείο όσο και στη ζωή γενικότερα!

Τι είναι η υπομονή;

Η υπομονή είναι το ποιοτικό χαρακτηριστικό που φέρνει εσωτερική γαλήνη, και μαζί με την επιμονή, σχεδόν εγγυάται την επιτυχία σε οποιαδήποτε προσπάθεια και αν κάνουμε. Στο αντίθετο άκρο της, βρίσκεται η ανυπομονησία, η οποία συχνά προκαλεί νευρικότητα και απερισκεψία, ή μπορεί να οδηγήσει σε λάθος αποφάσεις ακόμα και στη δυστυχία.

Η υπομονή έχει πολλές πτυχές. Είναι η δύναμη ή η συνήθεια του να υπομένουμε τις δυσκολίες, τις αντιξοότητες ή τον πόνο, με ηρεμία και θάρρος. Έχει να κάνει με την αυτοκυριαρχία και την ψυχραιμία στην αντιμετώπιση των εμποδίων ή των καθυστερήσεων. Είναι αυτή που μας επιτρέπει να μην είμαστε βιαστικοί και παρορμητικοί. Το να έχουμε υπομονή δεν είναι μόνο επιθυμητό, είναι αναγκαίο για να μπορέσουμε να ευτυχήσουμε και να προσαρμοστούμε με έναν υγιή τρόπο στην κοινωνία!

Η αξία της υπομονής στα παιδιά…

Η υπομονή είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό στα παιδιά και παίζει μεγάλο ρόλο στη διαδικασία ωρίμανσης. Είναι αυτή που τα βοηθάει να σκέφτονται και να επιλύουν προβλήματα, είναι αυτή που μειώνει την παρορμητικότητα και την ανυπομονησία και παράλληλα ενθαρρύνει τη συναισθηματική ενδυνάμωση του χαρακτήρα τους.

Έρευνες έχουν δείξει πως η ικανότητα ενός παιδιού να ελέγχει τις παρορμήσεις του και να καθυστερεί την άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών του, προβλέπουν σε σημαντικό βαθμό τη σχολική επιτυχία – χωρίς αυτές τις δεξιότητες τα παιδιά δυσκολεύονται να ακούσουν, να παρακολουθήσουν οδηγίες και να μάθουν.

Τα παιδιά θα ανακαλύψουν σύντομα πως σε πολλές περιπτώσεις θα πρέπει να δείχνουν υπομονή – να περιμένουν να ακούσουν το όνομά τους, να παίξουν ένα παιχνίδι, να περιμένουν τη σειρά τους στο πάρκο και μεγαλώνοντας, θα πρέπει να κάνουν υπομονή για να επιτύχουν αυτά που θέλουν και ονειρεύονται.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Αν και η υπομονή είναι κάτι που βελτιώνεται με τη φυσική ανάπτυξη του παιδιού, οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο στη διδασκαλία της. Αρχικά, για να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν την ικανότητα της υπομονής, δε χρειάζεται να τρέχουν σε κάθε τους επιθυμία. Για να αποφύγουν τα παιδιά την προσκόλληση στην άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών και των θέλω τους, χρειάζεται να κατανοήσουν την αξία του να περιμένεις.

Για να συμβεί αυτό, οι γονείς μπορούν να αυξήσουν τον χρόνο μεταξύ του αιτήματος και της παράδοσης του επιθυμητού πράγματος. Μπορούν να χρησιμοποιούν συχνά τη λέξη «περίμενε» έτσι ώστε να αρχίζουν τα παιδιά να κατανοούν τη σημασία της. Για παράδειγμα, «Θα σου κάνω αυτό που ζητάς, αλλά θα χρειαστεί να περιμένεις ένα λεπτό». Ο χρόνος αναμονής μπορεί σταδιακά να αυξάνει.

Επίσης, οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν ευκαιρίες μέσα από την καθημερινότητα για να διδάξουν την υπομονή, όπως το να περιμένουν το ασανσέρ να έρθει, ή να περιμένουν υπομονετικά στη σειρά του σούπερ μάρκετ, ή στο αμάξι για να φτάσουν στον προορισμό τους κλπ. Η συμπεριφορά των γονιών σε τέτοιες καταστάσεις είναι ιδιαίτερα σημαντική δεδομένου πως λειτουργούν ως πρότυπα για τα παιδιά. Όταν δείχνουν οι ίδιοι υπομονή ακόμα και σε καταστάσεις που νιώθουν εξαντλημένοι από την αναμονή, τα παιδιά παρακολουθούν και μαθαίνουν τη σημασία και την αξία της.

Το χρονόμετρο ή το ρολόι μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά στην κατανόηση του χρόνου και της προσμονής για πράγματα που δεν είναι ακόμη διαθέσιμα. Για παράδειγμα, «Το φαγητό θα είναι έτοιμο σε δέκα λεπτά. Όταν δηλαδή ακούσεις το χρονόμετρο να χτυπάει ή όταν δεις το ρολόι να φτάνει σε αυτό το σημείο».

Οι γονείς μπορούν να δίνουν τη δυνατότητα επιλογής στα παιδιά για να ενθαρρύνουν την προσμονή στην ικανοποίηση των θέλω τους. Για παράδειγμα, «Μπορείς να έχεις ένα μπισκότο τώρα, ή μπορείς να έχεις δύο μπισκότα αν περιμένεις μέχρι μετά το φαγητό». Αυτού του τύπου οι επιλογές, θα ενθαρρύνουν τα παιδιά να ελέγχουν τις παρορμήσεις και τις επιθυμίες τους έτσι ώστε να λάβουν μεγαλύτερη ανταμοιβή σε μεταγενέστερο χρόνο – ένα πολύ σημαντικό μάθημα που θα τους ευνοήσει στη μετέπειτα ζωή τους.

Όταν τα παιδιά γίνονται ιδιαίτερα απαιτητικά και ζητούν κάτι να γίνει αμέσως, είναι σημαντικό οι γονείς με ήρεμο τρόπο χωρίς φωνές και εντάσεις, να εξηγήσουν για ποιο λόγο δεν είναι σε θέση να εκπληρώσουν το αίτημά τους άμεσα. Μπορούν να προσφέρουν ή να προτείνουν κάτι στο παιδί για να κάνει στο μεσοδιάστημα, και να εκπληρώσουν το αίτημα την ώρα που είπαν ότι θα το κάνουν επιβραβεύοντας την υπομονετική συμπεριφορά με σκοπό να την ενθαρρύνουν.

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, οι γονείς μπορούν να τους εξηγήσουν με λόγια την αξία της υπομονής. Να τους βοηθήσουν να κατανοήσουν πως κανένα μεγάλο επίτευγμα δεν δημιουργήθηκε ποτέ ακαριαία. Κάθε μεγάλο επίτευγμα είναι πάντοτε συνάρτηση της υπομονής. Ο υπολογιστής που χρησιμοποιούμε, το αμάξι που οδηγούμε, τα βιβλία που είναι στα ράφια μας και άλλα τόσα, είναι δικό της αποτέλεσμα. Η υπομονή είναι η γέφυρα που συνδέει το όραμα με το τέλος της διαδρομής και χωρίς αυτήν, τίποτα μεγάλο και σπουδαίο δεν μπορεί να επιτευχθεί!