Όχι στο αυτομαστίγωμα!

Οι αποτυχίες πληγώνουν τον εγωισμό μας. Όμως μας κάνουν να αλλάζουμε, να αναθεωρούμε τους στόχους μας και τελικά να ανακαλύπτουμε για τον εαυτό μας πράγματα που καμία εύκολη ή πρόσκαιρη επιτυχία δεν μπορεί να μας προσφέρει.

Ξεκινάμε κάθε μας καινούργιο βήμα στη ζωή ελπίζοντας ότι θα πετύχει. Τις περισσότερες φορές κάνουμε τα πάντα, προετοιμαζόμαστε, εξοπλιζόμαστε, έτσι ώστε να έχουμε όσο το δυνατόν περισσότερες πιθανότητες να καταφέρουμε αυτό για το οποίο μοχθούμε. Κι όμως, κάποιες φορές στο τέλος του δρόμου μάς περιμένει η αποτυχία. Είναι μία από τις πιο βασικές εμπειρίες της ζωής, η οποία, αν και επώδυνη -τραγική κάποτε-, δεν παύει να είναι αναγκαία και αναπόφευκτη. Και για όποιον ξέρει να «χάνει», μπορεί να είναι το σκαλοπάτι για μια «καινούργια» ζωή.

Οι «νικημένοι νικητές»

«Όταν μας έρχονται ανάποδα όλα, τι χαρά να δοκιμάζουμε την ψυχή μας αν έχει αντοχή κι αξία! Θαρρείς κι ένας οχτρός αόρατος, παντοδύναμος -άλλοι τον λένε Θεό κι άλλοι διάολο- χυμάει να μας ρίξει, μα εμείς στέκουμε όρθιοι. Κι έτσι κάθε φορά που εσωτερικά είμαστε νικητές, όταν εξωτερικά είμαστε νικημένοι κατά κράτος, ο αληθινός άνδρας νιώθει άφραστη περηφάνια και χαρά. Η εξωτερική συμφορά μετουσιώνεται σε ανώτατη, δυσκολώτατη ευδαιμονία.» Αυτό είναι ένα απόσπασμα από τον «Αλέξη Ζορμπά» του Νίκου Καζαντζάκη.

Έχοντας ζήσει και μαθητεύσει έναν ολόκληρο χρόνο σχεδόν δίπλα στον πλανόδιο φιλόσοφο Ζορμπά, ο αφηγητής-ήρωας του βιβλίου καταφέρνει να αναγνωρίσει τη σπίθα της ελευθερίας που κουβαλά σχεδόν πάντα μαζί της η αποτυχία. Την ελευθερία της αλλαγής.

Πλήγμα στον εγωισμό μας

Δεν είμαστε όμως όλοι Ζορμπάδες, ούτε έχουμε καν την ευκαιρία στη ζωή μας να γνωρίσουμε ανθρώπους σαν το Ζορμπά. Αντίθετα, μάλιστα. Μία άποψη επικρατεί γύρω μας: Στη ζωή σημαντική είναι η επιτυχία, η νίκη, η συνεχής και αδιάκοπη εξέλιξη προς τα εμπρός, ει δυνατόν χωρίς πτώσεις, παύσεις ή πισωγυρίσματα. Η έννοια της επιτυχίας είναι σχεδόν ταυτισμένη με την έννοια της ευτυχίας, ενώ αντίθετα η αποτυχία θυμίζει δυστυχία, μιζέρια, κατάντια. Σε ένα ορισμένο βαθμό είναι έτσι. Η αποτυχία μάς θυμίζει τα λάθη, την αδυναμία, την ανεπάρκειά μας και γι’ αυτό, όταν μας συμβαίνει, μας γεμίζει δυσάρεστα συναισθήματα. Μπροστά στην αποτυχία έχουμε καταρχήν να παλέψουμε με τον πόνο, την απογοήτευση, το θυμό, τη ματαίωση, την απόγνωση, την ντροπή, το φόβο. Η αυτοεκτίμησή μας δέχεται ένα γερό πλήγμα. Είτε πρόκειται για μια αποτυχία καθαρά συναισθηματική, όπως η διάλυση μιας σχέσης, είτε επαγγελματική, βλέπουμε μπροστά μας να ναυαγεί αυτό που επιθυμήσαμε, αγαπήσαμε, ίσως και αγωνιστήκαμε γι’ αυτό. Η «ήττα» μάς πληγώνει βαθιά, κλονίζει την πίστη στις ικανότητες και τις επιλογές μας, σε ολόκληρο τον εαυτό μας.

Η αποτυχία κουβαλά μαζί της την ελευθερία της αλλαγής

Πρέπει να περάσεις για να ξεπεράσεις…

Σε μια τέτοια στιγμή από πού θα μπορούσαμε, λοιπόν, να αντλήσουμε τη δύναμη για να μεταμορφώσουμε την κλονισμένη μας πίστη σε λαχτάρα για κάτι καινούργιο και την «καταστροφή» σε μάθημα ζωής που θα μας κάνει να θέλουμε να προχωρήσουμε παρακάτω;

Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, έχουμε ανάγκη πρώτα-πρώτα να «πενθήσουμε» την εικόνα που είχαμε για τον εαυτό μας πριν συμβεί το «κακό» που μας συνέβη.

Προτού σπεύσουμε να ονομάσουμε αποτυχία κάτι που δεν μας πήγε καλά και να κατηγορήσουμε τον εαυτό μας γι’ αυτό, μπορούμε να αναρωτηθούμε πώς συνέβησαν όλα. Αυτό που έχει σημασία είναι να δώσουμε ένα νόημα σε ό,τι συνέβη για να προχωρήσουμε από τις ενοχές και τις αυτοκατηγορίες στην ανάληψη ευθύνης.