Η σχολική χρονιά τελειώνει.

Γιατί όχι εσύ;

Η διάκριση του παιδιού ως αυτοσκοπός των γονιών

Εμένα μου αρέσει η Αλίκη. Είναι το πιο όμορφο κορίτσι στην τάξη μου, το πιο δημοφιλές, το πιο αστείο, πρώτη στα μαθήματα, αρχηγός της ομάδας βόλεϊ και παίζει τέλεια πιάνο. Σε όλα τα αγόρια αρέσει η Αλίκη. Σε όλα τα παιδιά αρέσει η Αλίκη. Η Αλίκη στην χώρα των θαυμάτων αυτής της τάξης. Και της διπλανής μπορώ να σου πω. Ναι, πρόκειται για ένα πολύ ξεχωριστό παιδί και μπράβο της. Είναι αυτό που ως ενήλικες ονομάζουμε «έχει όλο το πακέτο».

Ενήλικες είπα;

Ενήλικες είπα. Ενήλικες που «έχουν όλο το πακέτο» και το χαίρονται, ενήλικες που δεν κατάφεραν να περάσουν ούτε ξυστά από δίπλα του και δεν τους κάηκε καρφί, ενήλικες που δεν κατάφεραν να περάσουν ούτε ξυστά από δίπλα του και δεν το κατάπιαν ποτέ. Δυστυχώς, οι ενήλικες που ανήκουν στην τελευταία κατηγορία έχει αποδειχθεί πως ως γονείς ψάχνουν συχνά στα παιδιά τους την ευκαιρία να «πάρουν το αίμα του πίσω», κατά κάποιον τρόπο.

Μπορεί να θεωρηθεί ακραία η άποψή μου αλλά έχω την βεβαιότητα πως στο μυαλό των γονιών αυτής της τελευταίας κατηγορίας η Αλίκη γυαλίζει πάνω στο βάθρο της και τα άλλα παιδιά θαμπώνουν ακριβώς από κάτω. Τα άλλα ή αλλιώς τα «όχι η Αλίκη» παιδιά. Από κάτω ακριβώς ο «όχι η Αλίκη» Σταύρος που δεν είναι καλός στην ορθογραφία και αυτό τον κάνει νευρικό, η «όχι η Αλίκη» Άννα που έχει λίγα παραπάνω κιλά και όταν τρέχει λαχανιάζει, ο «όχι η Αλίκη» Νίκος που δεν έχει σταυρώσει γκολ στην ομάδα ποδοσφαίρου και τα τελευταία παιχνίδια τα «παίζει» από τον πάγκο, η «όχι η Αλίκη» Έλενα που δεν έχει ταλέντο πουθενά, ο «όχι η Αλίκη» Πέτρος που κάθεται πάντα μόνος στο προαύλιο, η «όχι η Αλίκη» Μυρτώ που είναι μέτρια σε όλα.

Μετριότητα. Αν τολμούσα, έτσι αλαζονικά, να βγάλω το απόφθεγμα μιας ολόκληρης εποχής στρυμωγμένο σε έναν και μόνο ορισμό αυτός θα ήταν «μετριότητα είναι η αβάσταχτη ελαφρότητα της εμμονής για αναγνώριση».

 Αν παρακολουθήσεις όσα συζητιούνται μεταξύ των γονιών στις ουρές έξω από τα γραφεία των δασκάλων τις ημέρες που το σχολείο ενημερώνει για την πρόοδο των μαθητών, θα οδηγηθείς στο συμπέρασμα πως ο κόσμος ετούτος ο καταδικασμένος εκ πρώτης μεν, αποτελεί ένα απέραντο εκτροφείο παιδιών με διανοητική υπεροχή και ταλέντα πολλά από μία άλλη άποψη δε. Και ποια είναι αυτά τα παιδιά; Μα φυσικά «το δικό μου παιδί» παιδιά. Πόσο λεπτή είναι άραγε η διαχωριστική γραμμή μεταξύ του να καμαρώνεις για μία διάκριση του παιδιού σου από το να αποτελεί αυτή η διάκριση αυτοσκοπό; Πόσο τοξική για την παιδική ψυχολογία μπορεί να γίνει η εμμονή ενός συναισθηματικά ανεπαρκή γονιού να μην είναι «το δικό του παιδί» ένα από τα «όχι η Αλίκη» παιδιά;

Βαθμοί και μέσος όρος της τάξης. Μπορεί όλα τα παιδιά να έχουν τα ίδια δικαιώματα μέσα σε μία τάξη αλλά δεν έχουν όλα τις ίδιες δυνατότητες. Προφανώς και το καθένα είναι μία μονάδα ξεχωριστή, προφανώς και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται για τον λόγο αυτό ξεχωριστά. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί είναι τόσο δύσκολο για έναν γονιό να αποδεχτεί πως το παιδί του υπολείπεται κάπου χωρίς απαραίτητα να υπερτερεί κάπου αλλού; Πόσο μη σαφές είναι το ότι δεν μπορούμε να είμαστε όλοι πρώτοι εκ των πραγμάτων και πως κάποια παιδιά χρειάζεται να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια από άλλα, όχι για να ξεπεράσουν, μα για να φτάσουν τον μέσο όρο της τάξης;

Για ποιόν λόγο ένα παιδί να αναγκάζεται να κρύψει τον κακό βαθμό που πήρε στο τεστ της Ιστορίας από τον γονιό του και να παρουσιάζει συχνά κρίσεις άγχους; Γιατί, όταν δεν μπορεί να λύσει την άσκηση στα μαθηματικά, να κλαίει και να κοπανάει το γραφείο του με νεύρο; Μήπως θα πρέπει να σταματήσεις να του σκίζεις συνεχώς τα τετράδια επειδή δεν κάνει καλά γράμματα; Μήπως θα ήταν καλύτερο να συζητήσετε για το περιεχόμενο της εργασίας του συμμαθητή του, που επιλέχθηκε να παρουσιαστεί στην τάξη, από το να το ρωτάς με επικριτικό ύφος γιατί δεν παρουσιάστηκε η δική του; Μήπως το να του φέρνεις για άλλη μια φορά παράδειγμα την Αλίκη δεν καταφέρνεις τίποτε άλλο από το να το αγχώνεις περισσότερο; Εκείνο δεν είναι η Αλίκη. Εκείνο είναι ένα άλλο παιδί. Μην το κάνεις εχθρό με τον ίδιο του τον εαυτό. Μην γίνεσαι δυνάστης για να αποδείξεις πως τα κατάφερες τελικά στην ζωή σου μεγαλώνοντας ένα παιδί που θα αντλεί ευτυχία μόνο από τις πρωτιές και θα ισορροπεί μόνο κάτω από ιδανικές συνθήκες.

Χωρίς να θέλω να στριμώξω όλες τις περιπτώσεις στο ίδιο τσουβάλι γιατί δεν χωράνε, η διάκριση δεν είναι πάντα θέμα επιλογής του παιδιού ή επικρατούσας νοοτροπίας αξιοκρατίας ή μη στο σχολικό περιβάλλον. Επίσης, η επίμονη προσπάθεια δεν φέρνει πάντα το πολυπόθητο αποτέλεσμα όπως και η ειδική μεταχείριση κάνει συνήθως περισσότερο θόρυβο όταν δεν προσφέρεται.

Μην ξεχνάμε πως τα παιδιά μεγαλώνουν στο ίδιο περιβάλλον με εμάς, ζούνε μαζί με τις δικές μας αδυναμίες, συνηθίζουν να αγαπούν ό,τι αγαπάμε, αντιγράφουν την νοοτροπία μας, μαθαίνουν εν ολίγοις από όσα βλέπουν μπροστά στα μάτια τους και όσα «μυρίζουν» πίσω από την πλάτη μας. Πως μπορείς να μεταδώσεις αγάπη για κάτι σε κάποιον αν αυτό το κάτι δεν το έχεις αγαπήσει και αποδεχτεί πρώτα από όλα εσύ ο ίδιος; Πότε το «να μην κάνει το παιδί μου τα ίδια λάθη με εμένα» μπορεί να γίνει τοξικό; Αν το παιδί σου δεν σε έχει δει ποτέ να απολαμβάνεις την συντροφιά ενός βιβλίου, σίγουρα δεν είσαι εσύ ο κατάλληλος για να του μεταδώσει αυτήν την λαχτάρα.

Συμπερασματικά των παραπάνω, όσο θα φέρνεις στο παιδί σου για παράδειγμα την Αλίκη και το πόσο καλά τα καταφέρνει εκείνη σε όλα τόσο θα το βάζεις στην ψυχοφθόρα διαδικασία να μάθει να λειτουργεί στην ζωή του με συγκρίσεις και αν δεν μπορεί να τα καταφέρει σε κάτι να το απαξιώνει επειδή δεν θα μπορεί να διαχειριστεί την ανεπάρκειά του σε αυτό, μένοντας τελικά εκτεθειμένο απέναντι σε οποιαδήποτε απόρριψη.

Η έμπνευση, η ανάγκη για δημιουργία, η ανάπτυξη πρωτοβουλίας, ο σεβασμός απέναντι στον άλλον, η ευγενής άμιλλα, τα όνειρα, προϋποθέτουν λαχτάρα. Αγαπώ αυτήν την λέξη γιατί μέσα της κρύβει αγάπη για την ίδια την ζωή. Μακάρι να μπορέσουμε να στριμώξουμε την ανάγκη για αυτήν την λαχτάρα μέσα στην ημέρα των παιδιών μας, σεβόμενοι τις ιδιαιτερότητές τους και βοηθώντας τα να βάλουν στόχους που να ανταποκρίνονται στις ικανότητές τους.

Πρόκειται για στίβο και όχι για αρένα και στην πραγματικότητα στον στίβο αυτό αγωνίζονται εκείνα. Είναι σημαντικό να μπορούμε να τα υποστηρίζουμε από τις κερκίδες για αυτό που πραγματικά είναι και όχι για κάτι άλλο που δεν θα γίνουν ποτέ.